تاریخ نقاشی ایران
نقاشى و هنر تصویرى در سرزمین ایران از دوران ماقبل تاریخ آغاز شد و بعد با آغاز دوران تاریخى و در دوران هخامنشى شکل مخصوص به‌خود را یافت. در دورهٔ ساسانى طبق الگوهاى خاص این دوران، داراى مختصات ویژه‌اى شد و بعد در دوران پارتى ماهیتى تلفیقى یافت و با آغاز دوران اسلامى این جریان هنری، عرصهٔ تازه‌اى پیمود.
آثار برجاى مانده از این دوران پیشاتاریخى و تاریخى به‌دلیل اندک بودن، شرایط لازم را براى شناخت دقیق‌تر فراهم نمى‌سازد. با همهٔ این اوصاف مى‌توان این آثار را با نمونه‌هاى بعد از اسلام به‌گونه‌اى پیوند زد و به مطالعهٔ نقاشى‌هاى این دوران‌ها پرداخت.
دوران پیش از تاریخ
پیشینهٔ هنر تصویرى در ایران به روزگار پیش از تاریخ باز مى‌گردد. نخستین قومى که در ایران هویت تاریخى یافتند، عیلامى‌ها بودند که تعدادى آثار تصویرى از خود برجاى نهاده‌اند، که در واقع پیش از آغاز فرهنگ و تمدن آریایى در سرزمین ایران پدید آمده‌اند. پژوهشگران مبدأ هنر ایرانى را به دوران نوسنگى نسبت مى‌دهند، اما بر طبق اطلاعات دقیق‌تر شاید بتوان سرآغاز قدیم‌ترى براى این هنر در نظر گرفت.
از جمله قدیم‌ترین آثار تصویرى به‌دست آمده در ایران، صخره‌نگاره‌هاى منطقهٔ کوه‌دشت لرستان است که صحنه‌هاى رزم و شکار را نشان مى‌دهند. بیشتر این تصاویر به شیوه‌اى ساده و ابتدایى نقش شده‌اند و صراحتى اغراق‌آمیز در حرکات و پیکره‌هاى این نقوش به‌چشم مى‌خورد. قدمت این صخره‌نگاره‌ها هنوز به‌طور دقیق معلوم نشده است و همگى به یک دوران تعلق ندارند. به احتمال قوى ترسیم این نقوش در ارتباط با اعتقادات جادویى است.
جلوه‌هاى آشکارتر هنر تصویرى قدیم ایران بر روى سفالینه‌ها نقش بسته است. سفالینه‌هایى که از تپه سیلک، تپه حصار و یا مناطق دیگر به‌دست آمده‌اند. به‌گفتهٔ آرثرپوپ سفالینهٔ منقوش را باید نخستین کتاب بشر تقلى نمود.
مفرغ‌هاى لرستان (سده‌هاى دوازدهم تا هشتم ق.م.) نیز از مهم‌ترین جلوه‌هاى کهن هنر ایرانى به‌شمار مى‌آیند.
تصویرگر پیش از تاریخ اساساً طبیعت نگار نبوده و گرایش به تقلید از ظواهر عینى اشیاء و موجودات نداشته است. او براى رساندن مفهوم مورد نظر خود تنها چند ویژگى اساسى را در نظر مى‌گرفته و به نمایش مى‌گذاشته است.نمایش حیوان و انسان، اشکال هندسى دایره و مربع و نقش‌هایى از کوه، آب، خورشید و ماه از رایج‌ترین مواد تصویرى کهن در هنر ایران بوده است. در آثار بعدى نقش‌مایه‌هایى با خصلت فوق طبیعى به‌چشم مى‌خورد. مانند تلفیقى از انسان و حیوان و جز اینها. بیشتر این نقش‌مایه‌هاى نمادین را با اختلاف در آثار هنرى بین‌النهرین و سایر نواحى آسیاى غربى مى‌توان یافت.
