چهار شنبه اخر سال'' چهار شنبه سوری'' یکی از ایین های نوروزی امروز- که بایستی امیزه ای از چند رسم متفاوت باشد 'چهارشنبه سوری ' استکه در برخی از شهرها ان را '' چهارشنبه اخر سال '' گویند درباره چهارشنبه سوری در کتاب ها و سندهای تاریخی مطلبی یا اشاره ای نمی یابیم وتنها در این قرن اخیر یادقیق تر دراین نیم قرن اخیر است که مقاله ها وپزوهش های متعددی دراین باره منتشر شده ویا در نوشته های مربوط به نوروز به چهارشنبه سوری نیز پرداخته اند برگزاری چهارشنبه سوری که در همه شهرها وروستاهای ایران سراغ داریم بدین صورت است که شب اخرین چهارشنبه سال '' یعنی نزدیک غروب افتاب روزسه شنبه '' بیرون از خانه جلودر درفضایی مناسب اتشی می افروزند واهل خانه زن ومردوکودک ازروی اتش می پرند وبا گفتن ''زردی من ازتو سرخی توازمن ''بیماری ها وناراحتی ها ونگرانی های سال کهنه رابه اتش می سپارند تاسال نورابا اسودگی وشادی اغازکنند تازمانی که از ظرف های سفالین چون کاسه وبشقاب وکوزه درخانه استفاده می شد پس ازخانه تکانی کوزه کهنه ای ازپشت بام خانه به کوچه می انداختند کوزه ای که دران اب وچند سکه ریخته بودند اسفند دود کردن واجیلخوردن فال گرفتن '' فال گوش '' و '' قاشق زنی '' نیز از باورها ورسم ها یی است که به ویزه دربین نوجوانان هنوز به کلی فراموش نشده است واین رسم ها و باورها در شهرهای مختلف بایکدیگرمتفاوت اند بی گمان چهارشنبه سوری ازرسم های کهن پیش از اسلام نیست دران زمان هر یک از روزهای ماه رانامی بود نه روزهای هفته را استاد پورداود در این باره می نویسد اتش افروزی ایرانیان درپیشانی نوروزاز ایین های دیرین است . شک نیست که افتادن این اتش افروزی به شب اخرین چهارشنبه سال پس از اسلام رسم شده است . چه ایرانیان شنبه وادینه نداشتند . روزچهارشنبه یا یوم الا ربعا نزد عرب هاروز شوم و نحسی است. جاحظ در المحاسن والضداد اورده ;والاربعا یوم ضنک ونحس . این است که ایرانیان ایین اتش افروزی پایان سال خودرابه شب اخرین چهارشنبه انداختند تاپیش امدهای سال نو از اسیب روز پلیدی چون چهارشنبه بر کنار ماند . درباورهای عامیانه ,چهارشنبه روزی نا مبارک است . سفرنبایستی کردن شب چهارشنبه , به احوال پرسی مریض نبایستی رفت . و منوچهری گوید;چهارشنبه که روزبلاست باده بخور به ساتکین می خورتا به عافیت گذرد اتش افروختن شب چهارشنبه اخرسال یاشب چهارشنبه اخر صفر رابرخی به قیام مختارنسبت میدهند ; مختارسردارمعروف عرب وقتی از زندان خلاصی یافت وبه خونخواهی شهیدان کربلاقیام کرد ,برای این که موافق و مخالف را از هم تمایز دهد و بر کفار بتازد,دستور داد شیعیان بر بام خانه خود اتش روشن کنند و این شب مصادف با شب چهارشنبه اخر سال بود و از ان به بعد مرسوم شد. دربرخی ازشهرهای اذربایجان چون ارومیه اردبیل وزنجان همه چهارشنبه های ماه اسفند هریک نقش ونام معینی دارند که ازجمله در منطقه زنجان بدین شرح است ; نخستین چهارشنبه راموله گویند وبه شستن وتمیز کردن فرشهای خانه اختصاص دارد . دومین چهارشنبه راسوله گویند دراین روز بهخرید وسیله ها ونیازمندیهای عید می روند . سومین چهارشنبه را گوله گویند وبه خیس کردن وکاشتن گندم وعدس و... برای سبزیهای نوروزی اختصاص دارد . چهارمین واخرین چهارشنبه سال '' چهار شنبه سوری '' را کوله گویند .'کوله درترکی به معنی کهنه وفرسوده است ''. در برخی ازشهرهای ایران از جمله ایلام '' نوروزاباد '' تویسرکان کاشان زاهدان '' قصبه مود '' و... '' مراسم چهارشنبه سوری '' رادر اخرین چهارشنبه ماه صفر بر گزار می کنند .وافروختن اتش نیزازرسم ها است .بنابرنوشته تذکره صفویه کرمان نیز چهار شنبه صوری '' سوری''در ماه صفر بوده است . دراصفهان چهارشنبه سوری را ''چهارشنبه سرخی '' نیزمی گویند .یکی ازدلیل ها وسندهای دیگری که نشان میدهد چهارشنبه سوری ازایین های پیش از اسلام نیست میتوانداین باشد که مراسم ان درغروب افتاب روزسه شنبه برگزار میشود . درگاهشماری قمری اغاز بیست وچهار ساعت یک شبانه روز از غروب افتاب روز پیش است ; وچهارشنبه سوری مانندبسیای ازایین ها جشن هاوسوگواری های مذهبی ''جون عید غدیر نیمه شعبان رحلت حضرت پیامبر ''ص'' که بر اساس گاهشماری قمری است در غروب روز پیش برگزار می شود . نحس بودن چهارشنبه درباورهای عامیانه باعث شده که هنوز بعدازظهرسه شنبه ''یعنی شب چهارشنبه ''به احوال پرسی بیمارنمی روند وپنج شنبه را عامه ''شب جمعه '' می گویند . درصورتی که ایین های کهن مثل نوروز مهرگان سده و....که براساس گاهشماری خورشیدی است . ان چه که ''چهارشنبه سوری ''را به جشنی به نام ''سور ''درروزهای پنجه ''مسه مسترقه '' باشد که از ان تاسده ی چهارم دوره سامانیان اگاهی در دست است ; صاحب تاریخ بخارا ازبرگزاری رسمی که ''عادت قدیم '' وبا افروختن اتش ''درشب سوری '' پیش ازنوروز همراه بوده خبرمیدهد ;انگاه امیر سدید '' منصوربن نوح '' به سرای به نشست هنوزسال تمام نشده بود که چون شب سوری چنان که عادت قدیم است اتشی عظیم افروختند پاره ای اتش بجست وسقف سرای در گرفت ودیگرباره جمله سرای بسوخت و... امروزبارسمیت یافتن تقویم مصوب 1304 دیگر ازجشن های پنجه ''که خوارزم اغاز سال ودر پارس پایان سال بود ''کمتر نشانی می توان یافت چهار شنبه سوری پایان ماه صفر نیز تا انجا که اگاهی دردست است فراموش شده وتنها با برگزاری مراسم چهارشنبه اخر سال یاچهار شنبه سوری که دربردارنده ی رسم هایی از فرهنگ عامه است مردم به پیشواز نوروز می روند . این یاد اوری لازم است که با وجود تکنولوزی های جدید خانه سازی ایجاد مجموعه های مسکونی اپارتمان نشینی در دسترس نبودن '' بوته وهیمه '' به علت استفاده از گاز وبرق به عنوان وسیله ی حرارتی در اختیارنداشتن کوزه وپشت بام وفضای مناسب جلوی در خانه ودگرگونی های دیگرفرهنگی '' مراسم چهارشنبه سوری '' هنوز چهره نمادین خودرا بادشواری به ویزه در شهرها ومحله های سنتی نگه داشته است . '' ملیحه ''